با ساخت بیوراکتورهای ارزان قیمت کشت سلول ها و اندام های گیاهی در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، امکان تولید متابولیت‌های ثانویه گیاهی با سهولت بیشتر و هزینه‌ای به مراتب کمتر در کشور فراهم شد.

 دکتر مرتضی خان احمدی، رییس پژوهشکده متابولیت‌های ثانویه پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در حاشیه مراسم رونمایی از این بیوراکتور که به مناسبت چهل و یکمین دهه فجر انقلاب اسلامی در محل پژوهشگاه برگزار شد به روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: بیوراکتور ارزان قیمت تولیدی علاوه بر کشت ریشه مویین و سلولهای گیاهی در کشت برخی قارچ ها و میکروارگانیسم ها که نیاز به همزدن مکانیکی ندارند قابل استفاده است.

وی در خصوص ضرورت استفاده از بیوراکتورها با توجه به امکان کشت گیاهان در طبیعت گفت: متابولیت‌های ثانویه گیاهی کاربردهای فراوانی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و برخی از صنایع دیگر دارند و با اقبال مجدد مردم به ترکیبات طبیعی پیش‌بینی می‌شود استفاده از این متابولیت‌ها در آینده افزایش یابد. 

وی خاطرنشان کرد: این متابولیت‌ها در گیاهان به میزان کم تولید می‌شوند و مقدار تولید آنها در گیاه ثابت نبوده و به تنش‌های محیطی زنده و غیر زنده وابستگی زیادی دارد. علاوه بر این زراعت برخی از گیاهان به زمان طولانی و شرایط ویژه نیاز دارد که تامین آن به سختی امکان‌پذیر است و از طرف دیگر برداشت گیاهان از رویشگاه‌های طبیعی نیز به تخریب منابع و انقراض منابع ژنتیکی گیاهی  می‌انجامد.

خان احمدی تصریح کرد: با توجه به این مشکلات در دهه‌های اخیر کشت سلول‌ها و اندام گیاهی به‌ویژه ریشه‌های نابجا و مویین در شرایط کنترل شده برای تولید متابولیت‌های ثانویه ارزشمند گیاهی مورد توجه دانشمندان قرار گرفته و تحقیقات فراوانی در این زمینه در سطح جهان در دست انجام است که برخی از آنها به مرحله تجاری وارد شده‌اند.  در این روش با کنترل شرایط می توان به محصولی باکیفیت یکنواخت و مقدار ثابتی از متابولیت‌های ثانویه مورد نظر طی یک دوره دو ماهه دست یافت.
به گفته وی، استفاده از بیوراکتور به ویژه در مورد گیاهان چند ساله بر خلاف کشت مرسوم، بسیار پربازده بوده و با توجه به این که تولید در محیط سربسته انجام می شود، مستقل از فصول و شرایط اقلیمی مختلف می توان در تمام طول سال محصول تازه داشت.
رییس پژوهشکده متابولیت‌های ثانویه پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به این‌که اکثر این ترکیبات در بیوراکتورهای بزرگ تولید می‌شوند که ساخت و راهبری آنها به سرمایه، زمان و دانش فنی زیاد نیاز دارد، خاطرنشان کرد: اخیرا مفهوم بیوراکتورهای یکبار مصرف مطرح شده که به زمان و سرمایه کم نیاز داشته و راهبری آنها سهل‌تر است، به ویژه اینکه برای سلول‌ها و بافت‌های گیاهی به دلیل کندی رشد به کنترل دما و pH  و هوادهی شدید نیازی نیست. 

وی تصریح کرد: پژوهشکده متابولیت‌های ثانویه با هدف توسعه تولید اقتصادی متابولیت‌های ثانویه در محیط های کنترل شده نسبت به ساخت بیوراکتورهای یکبار مصرف با حداقل زمان و هزینه ساخت اقدام کرده است.

خان احمدی تصریح کرد: بدنه یکبار مصرف این بیوراکتور از جنس فیلم پلاستیک پلی اتیلن   ساخته شده است که بسیار ارزان قیمت بوده و به راحتی در اتوکلاو استریل می‌شود. البته اتصالات و تجهیزات جانبی مانند فیلترها یکبار مصرف نبوده و قابل استفاده مجدد هستند. 
وی در دسترس بودن مواد اولیه که به جز فیلترهای هوا بقیه شامل فیلم پلی اتیلن، فالکون ها و قطعات سیلیکونی هستند که به راحتی ساخته می شوند و قابلیت تولید در اشکال مختلف با توجه به امکان تولید بدنه پلاستیکی بیوراکتور در اشکال دلخواه را از دیگر مزایای بیوراکتور ارزان قیمت تولیدی عنوان کرد.

رییس پژوهشکده متابولیت‌های ثانویه پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی خاطرنشان کرد: هم اکنون بیوراکتورهای ۱۵ لیتری از این نوع با موفقیت برای کشت ریشه نابجای گل راعی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و ماده خشک ۱۳ گرم بر لیتر تولید شده که در حد مقادیر گزارش شده در سطح جهان است. در حال حاضر تست بیوراکتورهای ۱۵ لیتری،  ۳۰ لیتری و ۶۰ لیتری برای گیاهان مختلف در دست انجام است و تست بیوراکتورهای بزرگتر نیز در دست بررسی قرار دارد. 

انتهای پیام

عکس: حسن سمیعی